Làng Thanh Tiên (xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên – Huế) nằm ở bên bờ Nam hạ lưu sông Hương, cách trung tâm Huế khoảng 7 km. Mỗi dịp Tết đến xuân về, từ đầu làng đến cuối làng đều tràn ngập không khí hối hả và rực rỡ với những chông hoa giấy đủ loại sắc màu. Trên những nẻo đường làng quanh co, những cây hoa giấy Thanh Tiên được chở bằng xe đạp, vượt quãng đường xa lên phố bán cho người thành thị.
Từ thời xa xưa, người dân xứ Huế đã dùng hoa giấy Thanh Tiên để dâng lên trang trí trên các ban thờ linh thiêng, long trọng. Bởi vậy, dù “hữu sắc vô hương” nhưng loại hoa này vẫn giữ một vị trí đặc biệt quan trọng trong tín ngưỡng của người dân vùng đất cố đô. Trải qua bao thăng trầm của thời đại, nghề làm hoa giấy đã được dân làng Thanh Tiên bảo tồn, nối truyền từ đời này sang đời khác, đến nay đã tồn tại được gần 400 năm.
Hoa giấy Thanh Tiên thoạt nhìn thì có vẻ rất dễ làm nhưng thực chất lại không hề đơn giản như vậy. Để làm được một nhành hoa, người nghệ nhân phải có sự khéo léo, thuần thục, mắt thẩm mỹ cao và tính nhẫn nại mới có thể cho ra đời những sản phẩm đẹp và tinh tế.
Từ mấy tháng trước khi Huế vào mùa mưa, người thợ đã phải bắt tay vào công đoạn chuẩn bị nguyên liệu để làm hoa giấy. Họ chọn những cây tre tốt, đem chẻ nhỏ, vót mỏng rồi phơi khô làm thành cuống hoa. Giấy để làm hoa thường được người thợ tự tay nhuộm bằng màu pha chế theo bí quyết gia truyền. Họ không sử dụng hóa chất công nghiệp mà dùng các nhựa cây và lá cây để chế tạo thuốc nhuộm. Màu phải nhuộm sao cho có phần đậm, phần nhạt. Giấy nhuộm xong phải đặt ở vị trí khô ráo, ít bị tác động của tự nhiên thì màu hoa mới giữ được tới 2 - 3 năm.
Quy trình làm hoa giấy cơ bản được thực hiện qua 3 công đoạn:
✽ Cắt giấy theo hình hoa, dùng đục vũm để tạo hình lá. Sau đó xếp, vuốt tạo lằn cách rồi nhuộm màu và phơi khô;
✽ Cắt giấy thiếc bạc để làm nhụy hoa (táng chần), lấy tre làm cuống (tăm) và kết bông với cành hoa (chông)
✽ Thao tác lên cây (cây hoa).
Tỉ mỉ nhất có lẽ là công đoạn tạo nếp gấp cho hoa. Nếu nếp gấp không đều, cánh hoa sẽ bị xô lệch và thành phẩm không được đẹp. Người nào làm hoa giấy thành thạo thì một ngày làm được khoảng 20 bông hoa.
Ngoài các loại hoa: lan, huệ, hồng, cúc, dã quỳ, tường vi… vốn chỉ phục vụ cho nhu cầu thờ tự, lễ nghi và chỉ được làm trong dịp Tết, làng Thanh Tiên còn làm thêm hoa sen giấy.
Mỗi dịp cúng lễ, dù đã mua rất nhiều hoa tươi nhưng người Huế vẫn không quên mua vài cành hoa giấy làng Thanh Tiên để dâng lên thần linh, tổ tiên, am miếu… Những màu sắc rực rỡ mà giản dị đó không chỉ làm đẹp thêm cho phong vị tâm linh, còn tô thêm nét độc đáo của văn hóa Huế. Ngày nay, du khách đến Huế trong các dịp Festival làng nghề truyền thống do thành phố tổ chức 2 năm một lần. Trong đó, làng hoa giấy Thanh Tiên là một địa chỉ du lịch hấp dẫn đối với du khách tìm hiểu đời sống văn hóa của một ngôi làng cổ bình yên.
Ảnh: shutterstock, Tổ quốc
Migo tổng hợp